Jak zostać obywatelem USA?

Jak zostać obywatelem USA?

Uzyskanie amerykańskiego obywatelstwa jest nieco łatwiejsze niż zdobycie prawa stałego pobytu w USA. Wciąż jednak wiąże się z licznymi formalnościami.

Amerykańskie obywatelstwo to marzenie wielu osób na całym świecie. Niektórzy nie muszą robić nic, aby je uzyskać – wystarczy, że urodzą się na terytorium Stanów Zjednoczonych. Albo nawet gdzie indziej, byleby mieli co najmniej jednego rodzica, który jest obywatelem USA (i po ukończeniu 14. roku życia mieszkał tam wystarczająco długo). Na te okoliczności większość ludzi ma jednak mocno ograniczony wpływ. Na szczęście istnieje jeszcze inny sposób.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • jakie prawa i obowiązki wynikają z posiadania amerykańskiego obywatelstwa,
  • kto i kiedy może ubiegać się o obywatelstwo USA,
  • ile czasu trzeba spędzić w Stanach, chcąc zostać obywatelem tego kraju,
  • ile kosztuje złożenie wniosku o naturalizację,
  • co zawiera wniosek o naturalizację,
  • czy kryminalna przeszłość przekreśla szanse na zostanie obywatelem USA,
  • jak wygląda egzamin na obywatelstwo – i jak się do niego przygotować,
  • co to jest przysięga wierności (ang. Oath of Allegiance),
  • jak długo trwa proces naturalizacji,
  • czy zyskując amerykańskie obywatelstwo, trzeba zrzec się polskiego,
  • co można zrobić, jeśli wniosek o naturalizację zostanie odrzucony.

Jeśli nie było ci dane urodzić się na amerykańskiej ziemi ani przynajmniej z rodzica będącego obywatelem USA (ewentualnie rodzica, który zdobył obywatelstwo przed ukończeniem przez ciebie 18. roku życia), możesz jeszcze przystąpić do procesu zwanego naturalizacją. I ten właśnie proces opisujemy niżej.

Przeczytaj: Emigracja do USA – jak przeprowadzić się do Stanów Zjednoczonych?

Prawa i obowiązki obywatela USA

Jego pomyślne zakończenie pozwala cieszyć się tymi samymi przywilejami, które są udziałem obywateli amerykańskich „z dziada pradziada”. Zyskując obywatelstwo w drodze naturalizacji, możesz więc np.:

  • głosować w wyborach, a także w nich kandydować (o ile tylko nie chcesz być prezydentem USA, bo ten urząd zarezerwowany jest akurat dla rdzennych Amerykanów),
  • sprawniej sprowadzić na stałe do USA członków twojej rodziny, stając się tzw. sponsorem,
  • podróżować z amerykańskim paszportem oraz korzystać z pomocy amerykańskich placówek dyplomatycznych za granicą (tj. ambasad i konsulatów),
  • pracować dla amerykańskiego rządu i administracji,
  • ubiegać się o niektóre rządowe świadczenia, stypendia i granty, przyznawane wyłącznie obywatelom USA.

Ponadto twoje przyszłe lub obecne (lecz niepełnoletnie i posiadające prawo stałego pobytu) dzieci – zgodnie z tym, co napisano wyżej – również automatycznie uzyskają obywatelstwo. Oznacza ono jednak nie tylko przywileje, ale też pewne obowiązki, takie jak:

  • wierność Stanom Zjednoczonym i ich konstytucji, czyli m.in. przestrzeganie amerykańskiego prawa,
  • służba nowej ojczyźnie na wezwanie jej władz (niekoniecznie wojskowa – np. zasiadanie w ławie przysięgłych, co wiele osób postrzega też jako przywilej),
  • tolerancja dla różnych kultur, religii, opinii etc.

Kto może się ubiegać o amerykańskie obywatelstwo

Dwa podstawowe warunki, jakie należy spełnić, aby móc przystąpić do procesu naturalizacji, to ukończenie 18. roku życia* oraz posiadanie już prawa stałego pobytu (o tym, jak je zdobyć, pisaliśmy w artykule „Zielona karta do USA – czym jest i jak ją zdobyć”).

Co więcej, w momencie składania wniosku o obywatelstwo trzeba być rezydentem już co najmniej od 4 lat i 9 miesięcy, tak aby samo obywatelstwo uzyskać nie wcześniej niż po 5 latach od uzyskania zielonej karty. Osoby pozostające w związku małżeńskim z obywatelem USA mogą natomiast złożyć ów wniosek już po 2 latach i 9 miesiącach rezydentury**.

Ciągłość pobytu i fizyczna obecność w USA

Przez co najmniej połowę tego okresu należy fizycznie przebywać na terenie Stanów Zjednoczonych, a jednorazowo nie można wyjechać z USA na dłużej niż 6 miesięcy. Zachowanie ciągłości pobytu (ang. continuous residence) mimo spędzenia nawet roku za granicą jest możliwe tylko pod dwoma warunkami. Po pierwsze, od chwili uzyskania zielonej karty należy przynajmniej przez 12 miesięcy przebywać na terenie Stanów Zjednoczonych. Po drugie natomiast przed wyjazdem trzeba uzyskać zgodę amerykańskiego Urzędu Imigracyjnego (US Citizenship and Immigration Services, USCIS), składając specjalny wniosek, czyli wypełniony formularz N-470 – Application to Preserve Residence for Naturalization Purposes. Opłata za jego rozpatrzenie wynosi obecnie 355 dolarów.

Uwaga: zgoda USCIS, o której mowa wyżej, to nie to samo co tzw. biały paszport (ang. re-entry permit). O ten drugi dokument musi ubiegać się każdy posiadacz zielonej karty, który planuje wyjechać ze Stanów na dłużej niż pół roku i chce wrócić, nie tracąc statusu rezydenta. Zezwolenie na podstawie formularza N-470 wydawane jest natomiast tylko w przypadku np.:

  • wojskowych i ich rodzin*,
  • osób pracujących na statkach pod amerykańską banderą,
  • osób pracujących na zlecenie rządu USA lub niektórych amerykańskich korporacji,
  • pracowników niektórych instytucji badawczych, organizacji religijnych lub organizacji pożytku publicznego.

Stanowią oni zarazem wyjątki od reguły, jeśli chodzi o fizyczną obecność w USA przez określony czas. Jeżeli nie należysz do żadnej z tych kategorii, to po spędzeniu np. 7 miesięcy poza granicami Stanów Zjednoczonych możesz co prawda wrócić, legitymując się „białym paszportem”, i nadal być rezydentem, ale od twojego powrotu będą musiały minąć jeszcze co najmniej 4 lata i 1 dzień, zanim wolno ci będzie znów złożyć wniosek o naturalizację.

Amerykańskie obywatelstwo - Ciągłość pobytu i fizyczna obecność w USA

Ile kosztuje ubieganie się o obywatelstwo USA

Opłata za rozpatrzenie wniosku – niepodlegająca zwrotowi, nawet jeśli wniosek ten zostanie odrzucony – wynosi obecnie 640 dolarów. Do tego należy doliczyć 85 dolarów za tzw. biometrics appointment, czyli wizytę w USCIS, podczas której pobiera się odciski palców i robi zdjęcie osobie składającej wniosek. Z drugiej opłaty zwolnione są tylko osoby mające więcej niż 75 lat. W pozostałych przypadkach obydwie opłaty wnosi się razem, na etapie składania wniosku.

Uwaga: posiadacze zielonej karty od co najmniej pięciu lat, którzy korzystają z pomocy społecznej, mogą zawnioskować jednocześnie o obniżenie lub zniesienie opłat. Odpowiedź o zatwierdzeniu prośby albo konieczności jednak ich uiszczenia powinna nadejść w ciągu miesiąca.

Wniosek o naturalizację

Sam wniosek ma postać 20-stronicowego formularza N-400, który również składa się w Urzędzie Imigracyjnym. A dokładniej: w oddziale USCIS, w rewirze którego aplikant stale zamieszkiwał przez co najmniej 3 poprzednie miesiące (studenci mogą aplikować zarówno w oddziale właściwym dla domu rodzinnego, jak i dla szkoły, w której się uczą). W formularzu znajdują się pytania m.in. o:

  • dane osobowe wnioskodawcy,
  • dane obecnego lub byłych współmałżonków (jeżeli dotyczy),
  • daty zagranicznych wyjazdów w ostatnich 5 latach,
  • stosunek do służby wojskowej (jeżeli dotyczy),
  • karalność – osoby w przeszłości skazane lub aresztowane muszą do wniosku dołączyć dotyczącą tych spraw dokumentację, a także tzw. Court Disposition, czyli odpowiednik naszego zaświadczenia o niekaralności (również w sytuacji, gdy ewentualne skazanie uległo zatarciu – zob. „Wiza do USA a karalność”); nie dotyczy to tylko zatrzymań drogowych, gdzie maksymalną karą była grzywna w wysokości do 500 dolarów lub utrata punktów karnych – chyba że pojazd prowadzony był pod wpływem środków odurzających,
  • rozmaite kwestie mające wykazać, że osobę ubiegającą się o amerykańskie obywatelstwo cechuje uczciwość i dobry charakter (ang. good moral character).

Co to znaczy mieć dobry charakter

Zatrzymajmy się na chwilę przy tym ostatnim punkcie. W formularzu pojawią się szczegółowe pytania na temat rozmaitych zdarzeń i zachowań, również tych mających miejsce przed ukończeniem przez ciebie 18. roku życia. Niektóre z nich trwale uniemożliwiają zdobycie amerykańskiego obywatelstwa, inne zaś sprawiają, że nie wolno się o to obywatelstwo ubiegać tylko przez określony czas (maksymalnie 5 lat). Jeszcze inne natomiast nie stanowią przeszkody w procesie naturalizacji – o ile tylko ich nie zataisz. Jeśli to zrobisz, a prawda kiedykolwiek wyjdzie na jaw, możesz utracić nie tylko otrzymane już raz obywatelstwo, ale nawet pozwolenie na dalszy pobyt w Stanach Zjednoczonych. Deportacja z dożywotnim zakazem powrotu może też niestety być skutkiem przyznania się do pewnych występków. Jeżeli więc cokolwiek masz na sumieniu, przed złożeniem wniosku o naturalizację najlepiej skontaktuj się z wyspecjalizowanym w takich kwestiach prawnikiem (tzw. immigration attorney).

A kiedy twój charakter może okazać się nie dość dobry, by przyznać ci amerykańskie obywatelstwo? Przeciwko tobie świadczyć mogą w tej sprawie chociażby:

  • popełnienie czynu mającego na celu zadanie krzywdy innej osobie (m.in. zabójstwo, napaść, gwałt),
  • dwa lub więcej przestępstw, za które łącznie skazano cię na co najmniej 5 lat pozbawienia wolności,
  • pogwałcenie jakichkolwiek przepisów dotyczących substancji psychoaktywnych (ang. controlled substances), w tym przepisów stanowych, federalnych lub obowiązujących w innym niż USA kraju,
  • częste pijaństwo,
  • nielegalny hazard,
  • prostytucja,
  • poligamia,
  • oszustwa imigracyjne, a także oszustwa innego rodzaju (np. wyłudzenia czy niepłacenie podatków),
  • niepłacenie zasądzonych alimentów,
  • pozbawienie wolności na 180 dni lub więcej w ciągu ostatnich 5 lat (3 lat, jeśli po takim czasie ubiegasz się o naturalizację na podstawie małżeństwa z obywatelem USA),
  • niedotrzymanie warunków wyroku w zawieszeniu, wyjścia za kaucją lub przepustki z aresztu/więzienia,
  • terroryzm,
  • prześladowanie innych osób z powodu ich pochodzenia, rasy, wyznania, przekonań czy przynależności do jakiejś grupy społecznej,
  • dezercja z sił zbrojnych USA (a nawet samo niestawienie się w Selective Service, jeśli cię dotyczyło),
  • molestowanie nieletnich,
  • handel narkotykami, bronią lub ludźmi.

Przeczytaj: Deportacja z USA – komu i kiedy grozi

Egzamin na obywatela

W procesie naturalizacji wykazać się trzeba nie tylko dobrym charakterem, ale też znajomością języka angielskiego oraz historii Stanów Zjednoczonych i wiedzą na temat bieżących wydarzeń. Sprawdzenie umiejętności pisania, czytania i mówienia po angielsku oraz test z „wiedzy obywatelskiej” (tzw. Civics) odbywa się podczas „interview” w oddziale USCIS. Urząd z wyprzedzeniem poinformuje cię o terminie takiego spotkania. Trwa ono z reguły ok. pół godziny i składa się z części ustnej – czyli rozmowy, podczas której poruszane są też zagadnienia dotyczące złożonego wcześniej formularza – oraz części pisemnej.

Warto wiedzieć, że nie wszyscy muszą zdawać egzamin po angielsku. Osoby z zwolnione z tego obowiązku muszą jednak zjawić się na „interview” w towarzystwie tłumacza (nie musi być to tłumacz przysięgły ani nawet zawodowy – można przyprowadzić w takim charakterze np. członka rodziny). W wybranym przez siebie języku na pytania mogą odpowiadać:

  • osoby w wieku powyżej 50 lat, które mają zieloną kartę od co najmniej 20 lat (przy czym nie jest tu wymagane zachowanie opisanej wyżej ciągłości pobytu w USA),
  • osoby w wieku powyżej 55 lat, które mają zieloną kartę od co najmniej 15 lat (jw.),
  • osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, która trwa od co najmniej roku i uniemożliwia przyswojenie języka obcego lub zademonstrowanie jego znajomości.

Co więcej, osoby w wieku powyżej 65 lat, które mają zieloną kartę od co najmniej 20 lat, muszą przygotować się do egzaminu ze znacznie węższego niż standardowo zakresu zagadnień. Ze wszystkimi zaś owymi zagadnieniami – niezależnie już od wieku czy rezydenckiego „stażu” – można zapoznać się, korzystając z materiałów udostępnionych bezpłatnie na stronie USCIS. Znajdziesz tam m.in. zestawy pytań egzaminacyjnych, fiszki (ang. Civic Flash Cards) czy audiobooki. Niektóre organizacje polonijne organizują ponadto darmowe kursy przygotowujące do egzaminu i rozmowy z urzędnikiem imigracyjnym.

Egzamin na obywatela USA

Przysięga wierności

Jeżeli „interview” przebiegnie pomyślnie, kandydat na obywatela USA otrzymuje zaproszenie na ceremonię złożenia przysięgi wierności wobec Stanów Zjednoczonych i konstytucji tego kraju (ang. Oath of Allegiance). Urzędnik odczytuje powoli jej słowa, które trzeba po nim powtarzać – podobnie jak choćby ma to miejsce przy zawieraniu małżeństwa.

The Oath of Allegiance

I hereby declare, on oath, that I absolutely, and entirely, renounce and abjure all allegiance and fidelity to any foreign prince, potentate, state or sovereignty of whom or which I have heretofore been a subject or citizen; that I will support and defend the Constitution, and laws, of the United States of America against all enemies, foreign and domestic; that I will bear true faith and allegiance to the same; that I will bear arms on behalf of the United States when required by the law; that I will perform noncombatant service in the armed forces of the United States when required by the law; that I will perform work of national importance, under civilian direction, when required by the law; and that I take this obligation freely, without any mental reservation, or purpose of evasion, so help me God***.

Dopiero po złożeniu przysięgi obywatelstwo zostaje oficjalnie nadane, a kartę stałego pobytu zamienia się na świadectwo naturalizacji (ang. Certificate of Naturalization). Jego oryginał i kopia są później potrzebne do wyrobienia amerykańskiego paszportu. Najlepiej załatwić tę sprawę zaraz po uzyskaniu obywatelstwa.

Podwójne obywatelstwo

Cały proces – od momentu złożenia wniosku do uroczystego złożenia przysięgi wierności – trwa z reguły od pół do półtora roku, w zależności od tego, ile spraw jest do rozpatrzenia w danym oddziale USCIS. Przedstawiciele niektórych krajów muszą się zrzec w międzyczasie swego dotychczasowego obywatelstwa, Polaków jednak to nie dotyczy. W wyniku naturalizacji Polacy zyskują obywatelstwo podwójne i mogą posługiwać się dwoma paszportami – polskim (przy przekraczaniu granic RP i UE) oraz amerykańskim (przy przekraczaniu granic USA).

Co robić w przypadku odmowy

Może się też jednak zdarzyć, że wniosek o naturalizację zostanie przez USCIS odrzucony. Jeżeli tak się stanie, otrzymasz pisemne uzasadnienie tej decyzji. Można się od niej odwołać, a właściwie zawnioskować o spotkanie z urzędnikiem imigracyjnym w tej sprawie, składając w ciągu 30 dni wypełniony formularz N-336 (co kosztuje niestety aż 700 dolarów*). Jeśli takie spotkanie nic nie da, a ty wciąż będziesz uważać, że racja jest po twojej stronie, możesz jeszcze zgłosić się do sądu (US District Court) z prośbą o ponowne rozpatrzenie złożonej przez ciebie aplikacji.

Więcej szczegółów znajdziesz na stronach USCIS oraz w wydanym przezeń „Przewodniku po naturalizacji” (ang. „A Guide to Naturalization”), dostępnym tutaj.

* Niektóre elementy i zasady procesu naturalizacji mogą nieco się różnić w przypadku osób pełniących służbę w siłach zbrojnych USA oraz osób zwolnionych z tej służby w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a także ich rodzin. Szczegółowe informacje na ten temat znaleźć można tutaj. Reguły inne niż standardowe, opisane w powyższym tekście, mogą obowiązywać ponadto uchodźców, azylantów, nieposiadające obywatelstwa osoby amerykańskiej narodowości, osoby pozostające w związku małżeńskim z obywatelami USA stale przebywającymi za granicą, a także osoby, które z jakiegoś względu utraciły wcześniej amerykańskie obywatelstwo.

** Aby złożyć wniosek o naturalizację po niecałych 3 latach rezydentury na podstawie małżeństwa z obywatelem USA, współmałżonek musi być nim od co najmniej 3 lat. Jeżeli umrze przed „interview”, prawo do przedwczesnego ubiegania się o obywatelstwo niestety wygaśnie. Podobnie w sytuacji, gdy para się rozwiedzie, znajdzie w separacji lub przestanie razem mieszkać – chyba że osoba wnioskująca o naturalizację była ofiarą przemocy ze strony amerykańskiego współmałżonka.

*** Jeśli z powodu swoich przekonań (np. religijnych) nie chcesz wypowiadać słów „tak mi dopomóż Bóg” (ang. „so help me God”) lub zobowiązywać się do służby militarnej, tekst przysięgi może zostać zmodyfikowany, o ile tylko zawnioskujesz o to ze stosownym wyprzedzeniem. W niektórych przypadkach USCIS może zażądać przedstawienia dowodów twojej przynależności do danej organizacji religijnej.

Przeczytaj: Służba wojskowa w USA

Zdjęcia: Pixabay.com, Unsplash.com

WizaOnline.pl to rzetelne źródło wiedzy o zagranicznych podróżach. Publikujemy artykuły o formalnościach związanych z wyjazdem za granicę, przygotowaniach do podróży, ciekawych miejscach i atrakcjach do odwiedzenia.