Jak wyrobić paszport – krok po kroku

Jeśli nie masz paszportu, nie możesz się ubiegać o wizę do USA. Sprawdź więc, w jaki sposób uzyskać ów dokument i ile trwa – a także kosztuje – jego wyrobienie.

Podstawowym dokumentem potrzebnym podczas ubiegania się o wizę do USA jest paszport. Służy on identyfikacji osoby, która wnioskuje o wydanie promesy wizowej, ale też jest miejscem, w którym się tę ostatnią umieszcza (zob. „Jak wygląda wiza do USA”). Jeśli nie masz jeszcze paszportu, przeczytaj koniecznie, co należy zrobić, aby go uzyskać. Nie jest to wcale takie trudne!

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• gdzie wyrobić paszport,
• jakie wymogi musi spełniać zdjęcie paszportowe,
• jakie dokumenty są potrzebne do wyrobienia paszportu,
• jak wnieść opłatę paszportową,
• ile kosztuje wyrobienie paszportu,
• komu przysługują ulgi i zniżki podczas wnoszenia opłaty paszportowej,
• kto może wyrobić paszport za darmo,
• w jaki sposób należy wypełnić wniosek paszportowy,
• dlaczego wniosek o paszport trzeba złożyć osobiście,
• co to jest paszport biometryczny,
• jak sprawdzić, czy paszport jest gotowy do odbioru,
• czy można mieć dwa paszporty,
• co to jest paszport tymczasowy.

1. Wybierz urząd, w którym załatwisz sprawę

Na początku starań o paszport warto zdecydować, w którym urzędzie będziesz załatwiać całą sprawę. Nie obowiązuje tu rejonizacja, co oznacza, że może to być dowolny punkt paszportowy na terenie kraju, a niekoniecznie ten znajdujący się najbliżej miejscowości twojego zameldowania.

Dane kontaktowe punktów paszportowych znajdziesz na stronach www urzędów wojewódzkich (których listę znajdziesz z kolei tutaj). Jeśli przebywasz za granicą, paszport wyrobisz w polskiej ambasadzie lub konsulacie (ich adresy podano tutaj).

2. Zrób zdjęcie do paszportu

Do wniosku o wydanie paszportu dołączyć musisz jedno kolorowe, zrobione w ciągu ostatniego półrocza zdjęcie, które wyraźnie przedstawia twoją twarz i które znajdzie się w gotowym dokumencie. Fotografia musi spełniać następujące wymagania:

• mieć wymiary 35 x 45 mm,
• być wykonana na jednolitym, jasnym tle, bez nakrycia głowy,
• mieć dobrą ostrość i odwzorowywać naturalny kolor skóry,
• obejmować wizerunek od wierzchołka głowy do górnej części barków,
• twarz powinna być ukazana od frontu i równomiernie oświetlona, mieć naturalny wyraz (z zamkniętymi ustami), a także zajmować 70-80% zdjęcia,
• oczy i brwi muszą być widoczne, nieprzesłonięte włosami ani ciemnymi okularami, a wzrok skierowany prosto w obiektyw.

Od powyższych reguł można zrobić wyjątek w przypadku osób, które:

• udokumentują stan zdrowia niepozwalający na zrobienie im zdjęcia zgodnego z wymogami,
• przedłożą zaświadczenie o przynależności do zarejestrowanej w RP wspólnoty wyznaniowej, uzasadniającej pozowanie do fotografii w nakryciu głowy (nie może ono jednak zakrywać twarzy ani zniekształcać jej owalu).

Przeczytaj: Zdjęcie do wizy do USA

3. Przygotuj niezbędne dokumenty

Oprócz zdjęcia do urzędu należy zabrać ze sobą:

• ważny dotychczasowy paszport lub dowód osobisty – jako dokument potwierdzający tożsamość i polskie obywatelstwo;
• odpis skrócony bądź zupełny polskiego aktu małżeństwa – gdy wnioskujesz o paszport po zmianie nazwiska wskutek zawarcia małżeństwa za granicą;
• dokument uprawniający do skorzystania z ulgi przy wnoszeniu opłaty paszportowej (p. niżej).

Wszystkie powyższe dokumenty okazuje się tylko do wglądu. W razie ewentualnych wątpliwości urzędnik może poprosić dodatkowo o przedłożenie np. poświadczenia obywatelstwa polskiego lub skróconego odpisu aktu stanu cywilnego.

Musisz mieć ponadto ze sobą dowód wniesienia opłaty paszportowej, który wraz z wnioskiem zostawisz już u urzędnika.

4. Wnieś opłatę paszportową

Istnieje wiele sposobów uregulowania należności za wydanie paszportu. Zapoznać się z nimi można telefonicznie, dzwoniąc do wybranego urzędu – lub za pośrednictwem jego strony internetowej. Jedną z wygodniejszych opcji jest zrobienie przelewu na wskazany numer konta i zatytułowanie go zgodnie z wytycznymi (np. „opłata paszportowa dla Jana Kowalskiego”), a następnie wydruk potwierdzenia zleconej płatności.

Ile kosztuje wyrobienie paszportu

Standardowo opłata za wydanie paszportu dla osoby dorosłej wynosi 140 zł. W wielu przypadkach można jednak skorzystać z ulgi lub zniżki. 50-procentowa ulga przysługuje np.:

• uczniom i studentom (ale już nie doktorantom),
• emerytom, rencistom i osobom niepełnosprawnym – oraz osobom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu,
• pensjonariuszom domów pomocy społecznej i zakładów opiekuńczych,
• osobom pobierającym z pomocy społecznej zasiłki stałe,
• kombatantom oraz ofiarom represji wojennych i powojennych,
  rodzicom i ich współmałżonkom posiadającym ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny.

Posiadające KDR dzieci niepełnosprawne i uczące się (do 26. roku życia) mają prawo do ulgi wynoszącej 75%.

Zniżki (i podwyżki)

Ulgi się ze sobą nie łączą, dlatego jeśli przysługuje ci więcej niż jedna, musisz wybrać, która opłaca się najbardziej. Do ulgi można za to doliczyć zniżkę. Wolno z niej skorzystać, wymieniając paszport na nowy przed upływem ważności dotychczasowego dokumentu, jeśli powodem wymiany jest:

• poważna zmiana wyglądu uniemożliwiająca identyfikację osoby na zdjęciu w paszporcie (np. wskutek wypadku),
• zmiana lub sprostowanie danych osobowych (np. nazwiska po ślubie; zob. też „Zmiana nazwiska a wiza do USA”),
• brak miejsca w paszporcie na kolejne pieczątki i wizy.

Zniżka wynosi 1/10 obowiązującej w danym przypadku opłaty za każdy pełny rok pozostający do końca ważności paszportu wydawanego na 10 lat albo 1/5 tej opłaty w przypadku wydawanego na 5 lat paszportu dla dziecka poniżej 13. roku życia (kosztuje on zasadniczo 30 zł, a z KDR 15 zł).

Przykład: nie masz rodzeństwa, jesteś na przedostatnim roku studiów, bierzesz ślub i zmieniasz nazwisko. Z tego powodu wymieniasz paszport, choć ważność poprzedniego wygasnąć ma dopiero za 4 lata. Z uwagi na status studenta (bez KDR) przysługuje ci 50% zniżki, opłata paszportowa wynosi więc teoretycznie 70 zł. Ale masz jeszcze zniżkę w wysokości 28 zł (1/10 x 70 zł x 4 lata do końca ważności dotychczasowego paszportu). Zapłacić więc musisz 42 zł.

W razie gdyby podczas dokonywania tego typu obliczeń pojawiły się jakieś wątpliwości, zawsze możesz skontaktować się z punktem paszportowym, w którym chcesz złożyć wniosek, i uzyskać dokładne informacje na temat wysokości opłaty paszportowej.

Uwaga: ta ostatnia może być też trzy razy wyższa niż standardowo, a więc wynieść nawet 420 zł, gdy nie przysługuje ci żadna ulga. Dzieje się tak, jeśli o wydanie nowego paszportu wnioskujesz dlatego, że poprzedni zaginął lub został uszkodzony z twojej winy.

Kto nie płaci za paszport

Z wnoszenia opłaty paszportowej całkowicie zaś są zwolnione osoby, które:

• mają ukończone 70 lat,
• przebywają w domach opieki społecznej bądź zakładach opiekuńczych albo pobierają zasiłki stałe – i potrzebują paszportu, aby za granicą poddać się operacji lub długotrwałemu leczeniu,
• chcą wymienić paszport w związku z jego wadą techniczną (np. nie da się odczytać danych z elektronicznego czipu; p. niżej),
• są żołnierzami wyznaczonymi do pełnienia służby poza Polską (nie dotyczy żołnierzy zawodowych).

5. Udaj się do punktu paszportowego – i wypełnij wniosek

Sam wniosek o paszport wypełnisz już w urzędzie, pobierając w tym celu na miejscu stosowny formularz. Jego wzór dosyć często się zmienia, nie ma więc sensu wcześniejsze drukowanie formularzy znalezionych w internecie. Z tego samego względu nie zaleca się też pobierania urzędowego druczku i wypełniania go z wyprzedzeniem.

Zdarzało się np., że mąż składał wniosek o paszport zaledwie trzy tygodnie po żonie, która dla zaoszczędzenia czasu przy okazji własnej wizyty w urzędzie przyniosła mu formularz do wypełnienia w domu. Gdy sam zjawił się w punkcie paszportowym (i odstał swoje w kolejce), usłyszał, że wzór przygotowanego przezeń druku jest już nieważny i trzeba wypełnić cały wniosek od nowa. Przytrafiło się to choćby jednej z osób tworzącej nasz serwis 🙂

Niezależnie zaś od tego, jak konkretnie wygląda formularz, należy wypełnić go czytelnie, drukowanymi literami, podając informacje takie jak:

• imię lub imiona,
• nazwisko,
• data i miejsce urodzenia,
• obywatelstwo,
• płeć, numer PESEL.

W wyznaczonym polu – tak, by nie dotknął linii ramki – składa się także podpis. Nie dotyczy to tylko dzieci do 13. roku życia oraz osób, które z uwagi na niepełnosprawność nie są w stanie się samodzielnie podpisać. W pozostałych przypadkach podpis znajdzie się później w paszporcie, dlatego musi zostać złożony przez osobę, dla której ów dokument ma zostać wydany – co nie zawsze oznacza tę samą osobę, która podpisuje się pod całym wnioskiem!

Skan linii papilarnych

W przypadku osób niepełnoletnich (powyżej 13. roku życia) i ubezwłasnowolnionych wniosek składa i podpisuje bowiem ich opiekun prawny. Osoby te muszą jednak wraz z nim stawić się w urzędzie w celu zeskanowania linii papilarnych. To właśnie z uwagi na tę procedurę nie da się wyrobić paszportu „na odległość” lub za czyimś pośrednictwem.

Odcisków palców nie pobiera się tylko od dzieci poniżej 12. roku życia oraz od osób, w przypadku których jest to po prostu fizycznie niemożliwe. W pozostałych przypadkach skan linii papilarnych wraz z wizerunkiem twarzy zakodowany zostaje na elektronicznym czipie do odczytu komputerowego umieszczanym w paszporcie. Taki paszport nazywa się w związku z tym paszportem elektronicznym, e-paszportem lub paszportem biometrycznym – od danych biometrycznych, jakimi są właśnie rysy twarzy i odciski palców.

Warto wiedzieć, że wizę do USA uzyskasz tylko wtedy, gdy twój paszport wyposażony jest w zawierający je mikroprocesor. Na szczęście obecnie (od 2006 r.) wszystkie wydawane w Polsce paszporty to paszporty biometryczne.

6. Sprawdź, kiedy można odebrać paszport

Po złożeniu wniosku i przedstawieniu wszystkich niezbędnych dokumentów urząd ma 30 dni na wydanie paszportu. Może to potrwać dłużej, jeśli dany przypadek należy do skomplikowanych lub gdy wniosek złożono w polskim konsulacie za granicą – urzędnik określi wówczas szacowany termin, w którym będzie można odebrać dokument.

W Polsce jednak zwykle cała procedura zajmuje mniej niż miesiąc. O tym, czy twój paszport jest gotów do odbioru, możesz dowiedzieć się na kilka sposobów:

• osobiście w urzędzie,
• telefonicznie, podając numer sprawy (znajduje się on pod kodem kreskowym na potwierdzeniu złożenia wniosku paszportowego),
• na stronie https://obywatel.gov.pl/wyjazd-za-granice/sprawdz-czy-twoj-paszport-jest-gotowy, podając numer sprawy (jw.),
• otrzymując z urzędu powiadomienie mailem lub SMS-em – na adres lub numer podany przy składaniu wniosku.

7. Odbierz dokument

Gotowy paszport odbiera się osobiście w tym samym urzędzie, w którym ów wniosek został złożony. Warto od razu sprawdzić – przy użyciu znajdującego się w placówce elektronicznego czytnika – czy twoje dane biometryczne zgadzają się z tymi zakodowanymi w paszporcie.

Poprzedni dokument należy przynieść ze sobą, aby został przedziurkowany. Uwaga: jeśli znajdują się w nim ważne wizy, np. do USA, powiedz o tym koniecznie urzędnikowi. Nie przedziurkuje on wówczas tych stron, a tobie będzie wolno podróżować z dwoma paszportami – starym i nowym.

Czy można mieć dwa paszporty

Więcej niż jeden ważny paszport jednocześnie można mieć tylko w wyjątkowych sytuacjach, podyktowanych chociażby:

• względami bezpieczeństwa państwa,
• względami ochrony życia i zdrowia posiadacza dokumentów,
• trudnościami w prowadzeniu przez niego działalności humanitarnej,
• obecnością w paszporcie wiz lub stempli potwierdzających przebywanie na terenie niektórych krajów, co może utrudniać lub uniemożliwiać z kolei wjazd do innych.

Opłata za wydanie drugiego paszportu wynosi 280 zł, wydaje go zaś minister właściwy do spraw wewnętrznych.

Paszport tymczasowy

Na koniec warto wspomnieć o możliwości wyrobienia paszportu tymczasowego. Jest on ważny jedynie przez rok, jego wydanie kosztuje zaś 30 zł (nie obowiązują tu żadne ulgi ani zniżki). Przede wszystkim jednak zabiera ono mniej czasu i formalności – cała procedura zamyka się w maksymalnie dwóch tygodniach. Warto się więc o taki dokument ubiegać w nagłych wypadkach, takich jak choroba lub pogrzeb bliskiej osoby, ale też w związku z prowadzoną działalnością zawodową.

Paszporty tymczasowe wydaje się ponadto w przypadku osób, od których chwilowo nie da się pobrać odcisków palców (w dokumentach tego typu nie zamieszcza się bowiem danych biometrycznych), a także tych, które straciły paszport podczas pobytu za granicą (więcej na ten temat przeczytasz w artykule „Zgubiony/skradziony paszport z wizą do USA”).

Zdjęcia: Materiały własne